Mirzə Şəfi Vazeh

     Azərbaycanın görkəmli şairi, mütəfəkkiri və maarifçisi olmuşdur. 1794-cü ildə Gəncə şəhərində me`mar ailəsində doğulmuşdur. Mədrəsədə oxumuş, lakin dini ehkamlara mənfi münasibətinə görə oradan çıxarılmışdır. Bir müddət Gəncədə xəttatlıq etmiş, M.F.Axundova hüsnxətt öyrətmiş, onu ruhani olmaq fikrindən daşındırmışdır. Mirzə Şəfi Vazeh 1840-cı ildə Tiflisə köçmüş, qəza məktəbində azərbaycan və fars dillərindən dərs demişdir. Qabaqcıl rus, gürcü və xarici ölkə ziyalıları ilə dostlaşmış.
     Gəncədə tə`sis etdiyi "Divani-hikmət" ədəbi-fəlsəfi məclisinin fəaliyyətini davam etdirmişdir. Məclisdə poeziya, fəlsəfəvə etikaya, dövrün mühüm ictimai məsələlərinə dair fikir mübadiləsi aparılırdı. A.A. Bakıxanov, M.F. Axundov, F. Bodenştedt və başqaları məclisdə iştirak edirdi. M.Ş. Vazeh 1848-ci ildə Gəncəyə qayıtmış, qəza məktəbində müəllim olmuşdur. 1850-ci ildə yenidən Tiflisə getmiş, gimnaziyada azərbaycan və fars dillərindən dərs demişdir. Əsərlərini azərbaycan və fars dillərində yazan M.Ş. Vazeh, əsasən lirik şe`rlər yazmışdır. Şe`rlərindəgözəllik, dünya ne`mətləri tərənnüm olunur, məhəbbət dini e`tiqada qarşı qoyulur. Vazehin dini ehkam, zahidlik, həmçinin istibdad əleyhinə də şe`rləri var.
     M.Ş. Vazehin maarif sahəsində də mühüm xidmətləri olmuşdur. Belə ki, 1852-ci ildə Tiflis gimnaziyasının Şərq dilləri müəllimi İ. Qriqoryevlə birlikdə azərbaycan dilində ilk dərs vəsaiti tərtib etmişdir. "Kitabi-türki" adlanan həmin vəsaitdən gimnaziya və qəza məktəblərində azərbaycan dilini öyrənmək üçün uzun müddət istifadə olunmuşdur.
     M.Ş. Vazehin fəlsəfi dünya görüşünün əsasında sufiliyin və çarvaka hind fəlsəfi məktəbinin materialist tə`liminin ünsürlərini birləşdirən panteizm dururdu.
     M.Ş. Vazeh 28 noyabr 1852-ci il tarixdə Tiflis şəhərində vəfat etmişdir.